Visual Merchandising आणि बँकिंग
बँकिंग क्षेत्रामध्ये वाढ वाढती स्पर्धा पाहता बँकांना आपले ब्रॅण्डिंग मार्केटिंग सेल्स यावरती विशेष भर द्यावा लागणार आहे भारतीय बँका या आजही ट्रॅडिशनल वे ने बँकिंग करतात काही कमर्शिअल बँका या मार्केटिंग मध्ये गेल्या काही काळात अग्रेसिव झाल्या आहेत परंतु अजूनही या क्षेत्रात काम करायला खूप वाव आहे लोकसंख्येच्या मानाने बँकिंग क्षेत्र हे अजून देखील खूप विस्तारावे लागणार आहे आणि एवढ्या मोठ्या संधी उपलब्ध असताना देखील आपल्या सहकारी बँका या इतर बँकांच्या तुलनेत मोठ्या होण्या च्या स्पर्धेत मागे पडत आहेत याचे प्रमुख कारण मार्केटिंग हे आहे आज मार्केटिंग मधील विशुअल मर्चंडायझिंग हा प्रकार आपण समजून घेऊ याचे एक सोपे उदाहरण म्हणजे आपण काही फायनान्स कंपनी किंवा कमर्शियल बँकांच्या ब्रांच मध्ये एखादी टू व्हीलर किंवा बाहेर एखादा मंडप टाकून कार उभी करून कर्जाची मार्केटिंग केलेली दिसून येते वास्तवात गाडी विकणे हा बँकेचा व्यवसाय नाही तरी देखील बँकेच्या शाखेमध्ये अशी एखादी गाडी उभी केली जाते व त्या माध्यमातून वाहनाचे कर्ज वाढवता येते अशा प्रकारच्या अनेक मार्केटिंगच्या आयडिया वापरून आहे त्या जागेत च ग्राहकांना आपले प्रॉडक्ट लक्षात राहील अशा पद्धतीने दाखवले जाते भारतामध्ये अद्याप ही प्रोसेस जास्त वापरल्या गेली नाही त्यात बँकिंग क्षेत्रात तर अतिशय कमी वापर झाला आहे आपल्या येथे पतसंस्था बँका फायनान्स कंपनी या सर्वांच्या शाखांची रचना सारखीच असते की बोर्ड न पाहता जर अशी रचना पाहिली तर ही बँक असेल असे आपला समाज होतो, यालाच छेद देणारी ही मार्केटिंगची कन्सेप्ट आहे.
Umpqua Bank हे विशुअल मर्चंडायझिंगमधील एक उत्कृष्ट उदाहरण आहे. ही बँक नुकतीच एका बँकेत मर्ज झाली परंतु या अमेरिकन बँकेने आपल्या शाखांना “stores” म्हणून rebrand करून एक क्रांतिकारी पाऊल उचलले. त्यांनी अनेक innovative उपक्रम राबवले, जसे की मोफत कॉफीसह आरामदायक लाउंज, इंटरॅक्टिव्ह टचस्क्रीन वॉल्स, स्थानिक कलाकारांसाठी गॅलरी, आणि “Serious About Service” नावाचा विशेष ग्राहक सेवा काउंटर. त्यांनी open floor plan डिझाइनचा वापर करून पारंपारिक बँक लेआउटला आव्हान दिले. या सर्व उपक्रमांमुळे foot traffic मध्ये 23% वाढ, ग्राहक समाधानात 30% सुधारणा, आणि नवीन खाते उघडण्यात 42% वाढ झाली. Umpqua Bank ची ही innovative रणनीती त्यांना बँकिंग क्षेत्रात एक अग्रगण्य ब्रँड बनवण्यास मदत करते, कारण ते traditional बँकिंग अनुभवाला पूर्णपणे redesign करून ग्राहकांना एक unique आणि engaging वातावरण देतात.
बँकिंगमधील visual merchandising म्हणजे बँकेच्या branches मध्ये customers ना attract करण्यासाठी आणि त्यांचा experience सुधारण्यासाठी केलेली visual presentation. हे खालील elements चा समावेश करते:
१. Branch layout आणि design:
– Open floor plans जे welcoming atmosphere तयार करतात
– Clear signage आणि intuitive navigation
– विविध services साठी designated areas (उदा. tellers, loans, investments)
२. Branding elements:
– बँकेचे colors, logos, आणि signage चा consistent use
– Digital displays जे बँकेच्या offerings आणि promotions दाखवतात
– Branded literature आणि informational materials
३. Product displays:
– Credit cards, loan options, आणि investment products चे eye-catching displays
– Interactive kiosks किंवा tablets जिथे customers सेवा explore करू शकतात
– सुव्यवस्थित brochure racks आणि information stands
४. Digital integration:
– Real-time financial information किंवा bank advertisements दाखवणारे large screens
– ATMs आणि online banking stations सह self-service areas
– Digital resources किंवा mobile apps शी link करणारे QR codes
५. Customer comfort:
– Waiting customers साठी comfortable seating areas
– Refreshment stations (उदा. water dispensers, coffee machines)
– Family-friendly branches मध्ये children’s play areas
६. Lighting आणि ambiance:
– Professional पण welcoming atmosphere निर्माण करणारी proper lighting
– शक्य तिथे natural light चा use
– Key areas किंवा products highlight करण्यासाठी accent lighting
७. Window displays:
– Promotions किंवा new services showcase करणारे attractive window displays
– बाहेरून दिसणारे digital screens जे passersby ना attract करतात
८. Seasonal आणि promotional displays:
– Special offers किंवा seasonal promotions साठी temporary displays
– Messaging आणि visuals quickly update करण्याची flexibility
९. Technology showcase:
– New banking technologies किंवा mobile apps चे demonstrations
– बँकेच्या digital capabilities दाखवणारे video walls
१०. Community integration:
– Local community involvement किंवा partnerships highlight करणारे displays
– Local artists ची artwork किंवा exhibitions
Effective visual merchandising in banking खालील गोष्टींमध्ये help करू शकते:
– Improve customer experience आणि engagement
– Increase products आणि services बद्दल awareness
– Reinforce brand identity आणि values
– Drive cross-selling आणि upselling opportunities
– Create a more modern आणि inviting atmosphere
जसजसा banking industry evolve होत आहे, तसतसे physical branch locations मध्ये customers ना attract करण्यात आणि retain करण्यात visual merchandising ची role अधिकाधिक important होत आहे.
लेख
मंगेश देहेडकर
Co-op and industrial Trainer and consultant